Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην κάλυψη βασικών αναγκών οι οποίες είναι απαραίτητες για την υγιή μετέπειτα ψυχολογική του ανάπτυξη. Αυτές είναι οι εξής: α) βασική ασφάλεια, β) επαφή με τους άλλους, γ) αυτονομία, δ) αυτοεκτίμηση, ε) αυτοέκφραση, ζ) ρεαλιστικά όρια.
Αν αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιηθούν επαρκώς, τότε προκύπτουν προβλήματα που δυσχεραίνουν την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας. Αυτά τα προβλήματα αντιστοιχούν
α) στο φόβο εγκατάλειψης, τη δυσπιστία και την κακοποίηση:
Προκύπτει από ασταθή και ανασφαλή οικογενειακά περιβάλλοντα, όπου οι γονείς δεν είναι πάντα στη διάθεση ικανοποίησης των αναγκών του παιδιού.
β) στη συναισθηματική στέρηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό:
Προκύπτει από περιβάλλοντα στερητικά όσον αφορά την τρυφερότητα, τη συναισθηματική συμμετοχή και την καθοδήγηση με γονείς ψυχρούς κι απόμακρους.
γ) στην εξάρτηση και ευαλωτότητα:
Προκύπτει από περιβάλλοντα που δεν ενίσχυαν την αυτονομία, την ανάληψη ευθυνών και ήταν υπερβολικά υπερπροστατευτικά. Το παιδί δεν έμαθε ποτέ να στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις.
δ) στη μειονεκτικότητα και την αποτυχία:
Το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε το παιδί ήταν επικριτικό και απορριπτικό και η κυρίαρχη αίσθηση ήταν η μη αγάπη.
ε) στην υποταγή και τα ανελαστικά στάνταρ:
Προκύπτει από περιβάλλοντα που δεν ενθάρρυναν την αυτοέκφραση και δεν έδιναν κίνητρο για ανακάλυψη προτιμήσεων και φυσικών κλίσεων. Οι ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων προηγούνταν και δινόταν υπερβολική έμφαση στη δουλειά σε βάρος της διασκέδασης.
ζ) στο αυτονόητο δικαίωμα:
Προκύπτει από περιβάλλοντα υπερβολικά χαλαρά και ανεκτικά στα οποία ικανοποιούνται όλα τα χατίρια χωρίς κανένα περιορισμό και χωρίς κανένα σεβασμό στα συναισθήματα των άλλων. Η αυτοπειθαρχία και ο αυτοέλεγχος δεν καλλιεργήθηκαν ποτέ.
Ο θεραπευόμενος καλείται με τη βοήθεια από τον θεραπευτή να δουλέψει στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία τα δυσλειτουργικά μοτίβα τα οποία έχει μάθει ήδη από την παιδική ηλικία σε μια πορεία αυτοβελτίωσης και ισορροπίας.
Μπατσίλα Γεωργία, Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Reinventing Your Life: The Breakthrough Program to End Negative Behavior and Feel Great Again, Jeffrey Young and Janet Klosko,1994