Η ΓΣΘ αποτελεί μια βραχεία και προσανατολισμένη στο παρόν ψυχοθεραπεία, της οποίας η αποτελεσματικότητα έχει αποδειχθεί μέσα από πληθώρα ερευνητικών μελετών, με εφαρμογή σε μια μεγάλη γκάμα προβλημάτων. Βασίζεται στο γνωστικό μοντέλο το οποίο διατυπώνει την υπόθεση ότι τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές του ατόμου επηρεάζονται από τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται. Δεν είναι λοιπόν η κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άτομο αυτή που καθορίζει το τι αισθάνεται, αλλά ο τρόπος με τον οποίο την ερμηνεύει.
Στόχος της θεραπείας είναι η αλλαγή του δυσλειτουργικού τρόπου σκέψης του ατόμου έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια μόνιμη αλλαγή τόσο στα συναισθήματα όσο και στη συμπεριφορά του.
Η ΓΣΘ αναπτύχθηκε από τον Aaron T. Beck στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια στις αρχές του 1960 σαν ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο στη θεραπεία της κατάθλιψης. Αργότερα απέδειξε την αποτελεσματικότητα της στις αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή πανικού, ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή και διαταραχή γενικευμένου άγχους), σε διαταραχές πρόσληψης τροφής, σε προβλήματα ζευγαριών, σε διαταραχές προσωπικότητας και σε άλλες διαταραχές.