Ουσιαστικά μιλάμε για περιπτώσεις που ο σύντροφός σας, επιδεικνύει μια μορφή έμμεσης εχθρικότητας. Αντί να εκφράσει το θυμό, συμπεριφέρεται με τρόπο που θα σας δημιουργήσει εκνευρισμό και άσχημα συναισθήματα.
Η παθητική επιθετικότητα σχετίζεται με θυμό ο οποίος δεν εκφράζεται τη στιγμή που πυροδοτείται, αλλά εκδηλώνεται με έμμεσο τρόπο σε μη σχετικές συνθήκες. Συνήθως την υιοθετούν άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, με έντονα παθητική στάση σε θέματα της καθημερινότητας. Επιλέγουν να μην αντιδράσουν γιατί φοβούνται την απόρριψη, συνεπώς υποτάσσονται πλήρως στη βούληση των άλλων. Τα συναισθήματά τους εναλλάσσονται ανάμεσα σε ζήλια, άγχος, ενοχή, εκνευρισμό αλλά και εκδίκηση την οποία όμως καταπνίγουν γιατί φοβούνται. Η έκφραση των συναισθημάτων περιορίζεται και συχνά παίρνει τη μορφή θλίψης ή θυμού. Συχνά η έλλειψη έκφρασης αναγκών και συναισθημάτων, μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικότητα, μέσα από ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού.
Η πεποίθηση των ατόμων που επιδεικνύουν παθητική συμπεριφορά είναι ότι περιμένουν ότι οι άλλοι θα κατανοήσουν και θα ανταποκριθούν στις ανάγκες τους, χωρίς οι ίδιοι να τις εκφράσουν. Αν ανατρέξουμε στις ρίζες του κακού θα συναντήσουμε ένα έντονα αυστηρό, τιμωρητικό και ελεγκτικό οικογενειακό περιβάλλον όπου η έκφραση συναισθημάτων του παιδιού αναστέλλονταν. Όποτε το παιδί εξέφραζε θυμό, εισέπραττε αποδοκιμασία από τους γονείς η οποία μπορεί να λάμβανε μορφή απόρριψης, ντροπής ή τιμωρίας. Συνεπώς η έκφραση βασικών αναγκών και συναισθημάτων συνδέθηκε με επερχόμενο κίνδυνο ή απειλή και φόβο.
Θεραπευτικά, το πρώτο βήμα είναι να μάθει το άτομο, με τη βοήθεια ενός θεραπευτή, να αναγνωρίζει το συναίσθημά του αλλά και να το εκφράζει. Σε μετέπειτα στάδιο εκπαιδεύεται σε μια γκάμα κοινωνικών δεξιοτήτων (τοποθέτηση ορίων και ανάληψη πρωτοβουλίας) τα οποία θα βελτιώσουν τη λειτουργικότητα σε βασικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Μπατσίλα Γεωργία
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Fodor, I. G. (1992) Adolescent assertiveness and social skills training: a clinical handbook. New York: Wiley.
Καλπάκογλου, Θ. (1996) Εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά. Στο Ι. Μπουλγούρης. Θέματα γνωσιακής και συμπεριφορικής θεραπείας. (σελ 28-68). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Martin Kantor (2002): Passive-aggression: A Guide for the Therapist, the Patient, and the Victim. Westport, CT: Praeger Publishers.